Page 7 - VA05_2017

Hans Reil is de derde generatie die aan het roer staat bij de orgelmakerij. Opa, Johann Reil, startte in 1934 de Eerste Nederlandsche Orgelonderdeelen Fabriek in Rotterdam, waarna hij in 1937 met zijn bedrijf naar Heerde verhuisde, waar hij zijn toekomstige vrouw Dien de Brake had leren kennen. Na zijn plotse- linge overlijden in 1960 werd het bedrijf overgenomen door zijn twee zoons Han en Albert, destijds 20 en 17 jaar oud. In 1993 stapte de derde generatie, Hans, het bedrijf binnen. In 2001 overleed Albert. De nu 78-jarige Han is, meer op de achtergrond, maar nog altijd actief in het bedrijf.
Personeel
Anno 2017 telt de Heerder orgelmakerij vijfentwintig medewerkers, waarvan
het merendeel afkomstig is uit de regio. Orgelmaker word je niet zo maar. Boven- dien is er in Nederland geen opleiding tot orgelmaker. “Het is een beroep dat
je in de praktijk moet leren”, zegt Reil die daarom geen geheim maakt van zijn werk en de technieken die hij gebruikt. “De kennis van de rma zit ‘m in erva- ring van mijn mensen. Je wordt vakman in dit werk naarmate je meer ervaring opdoet.” Het bedrijf is wereldwijd actief. Binnen de landsgrenzen bestaat een groot deel uit restauratiewerk. In het buitenland bouwt Reil voornamelijk nieuwe orgels. Deze krijgen dan auto- matisch de naam ‘Reil-orgel’. Het vraagt veel kennis van orgelbouw, maar ook van geschiedenis om een nieuw orgel
in een oude kerk te bouwen. Voor het ontwerp heeft Reil vaak persoonlijk intensief contact met de verantwoorde- lijke architect en de opdrachtgever. “In een uitgesproken renaissance-omgeving
Vader Han Reil is op 78-jarige leeftijd nog altijd actief in het bedrijf. Hij doet tegenwoor- dig veelal onderzoekswerk naar de herkomst van diverse orgelpijpen.
Reil koopt het hout bij een houthandel in Duitsland. De gezaagde planken moeten minimaal 2 jaar drogen en vervolgens voor iedere centimeter dikte van de plank een jaar extra.
VA-KRANT
MENS & WERK | 7
plaats je geen weelderige barok-orgel en bovendien ben je meestal gebonden aan een vastgesteld budget. Vaak heeft het te maken met visie. Je moet bij orgelont- werp wel weten waarom je iets doet.”
Voorrecht
De overeenkomst tussen nieuw en oud is dat het allemaal pijporgels zijn, waar- bij doorgaans een elektromotor nodig
is om de wind aan te blazen. Onlangs nog verkasten drie medewerkers twee weken naar Japan om daar een klus af te ronden. Het behoeft geen uitleg dat de kennis van deze medewerkers ver gaat. Naast het ambachtelijk vakmanschap moeten de mensen die het klanktech- nisch deel verzorgen ook het orgel zelf kunnen bespelen. Dat is een unieke combinatie. “Het is opmerkelijk dat men in Japan voor ons kiest, want in Japan
zijn ook orgelmakers. Maar het maken van orgels zit Nederlanders in het bloed. We zijn ermee opgegroeid. Wellicht onbewust. Je komt misschien nooit in een kerk, maar toch weet je meer van een orgel dan je denkt. Iedereen herkent het instrument direct. En als je je er
dan verder in gaat verdiepen wordt het steeds interessanter. Ook wij leren nog iedere dag”, zegt Reil. “Ik verwacht van mijn personeel dat ze ook die respect- volle aandacht hebben voor het orgel
en de kerkelijke omgeving waarin het orgel staat. Ze luisteren niet allemaal ’s avonds naar orgelmuziek, ze gaan op zondag ook niet allemaal naar de kerk, maar als we aan een orgel in een kerk werken, dan kan het dus niet zo zijn
dat ze slordig door de kerk lopen. Ik voel het als een voorrecht dat je in zo’n omgeving mag werken. Als ik een kerk binnenstap, dan komen als het ware de eeuwen op me af. Dan word ik gepakt door de sfeer.”
Meere-orgel
Reil kijkt uit naar het groot onderhoud aan het Meere-orgel in de Grote kerk in Epe. “We hebben gepland in september te beginnen en verwachten uiterlijk begin november af te ronden. Wij heb- ben het orgel gerestaureerd in 1994 en nu volgt groot onderhoud, inclusief een aantal kleinere reparaties. Het Meere- orgel is een topinstrument, landelijk en internationaal bekend. Het orgel werd in 1809 in de kerk in Epe gebouwd door de toenmalige Utrechtse orgelbouwer Abra- ham Meere en onderging in de afgelopen twee eeuwen meerdere aanpassingen.
In 1994 reconstrueerden we het orgel
in Meere-stijl, waarbij het grotendeels werd hersteld naar de situatie van 1809. Zo werd het orgel teruggebracht in de