Page 6 - Geschiedenis van het Apeldoorns Kanaal
P. 6
10
HOOFDSTUK 1
1
Begin van de kanalisatie van de Veluwe (1370-1820)
De Grift - een van de eerste Veluwse waterwegen
Al in de 11e eeuw werd ontdekt, dat wanneer men op de hoger gelegen delen van de Veluwse heuvels een gat groef tot het grondwater er een bron ontstond waaruit het water opborrelde Wanneer dat water vervolgens omlaag werd geleid, ontstond er vanzelf een stromend beekje Het grondwaterpeil onder het in het Pleistoceen (150 000 tot 10 000 jaar geleden) opgestuwde grondmassief met zand, leem, klei, grind en zwerfkeien, was namelijk hoger dan het peil in het lager gelegen land Door meerdere gaten te graven, die sprengkoppen werden genoemd, en het water te bundelen in sprengen of beekjes, kon een forse hoeveelheid water worden verkregen In de 16e en de 17e eeuw werd hier dankbaar gebruik van gemaakt door het stromende water het schoepenrad van een watermolen te laten aandrijven Hierdoor verkreeg men bijna kosteloze energie waarmee kleinschalige productie gemaakt kon worden Zo ontstonden papiermolens, kopermolens en oliemolens langs de oostelijke Veluwerand
Vooral de papiermolens waren talrijk, op den duur waren er zelfs 180 stuks De productie van een afzonderlijke papiermolen was weliswaar niet zo groot, maar de gezamenlijke productie van alle watermolens samen besloeg de helft van de totale landelijke vraag naar papier De gunstige ligging aan sprengen en beken met schoon, stromend water was enerzijds bijzonder gunstig voor de productie, maar werd anderzijds weer tenietgedaan door de moeizame aan- en afvoer van grondstoffen, respectievelijk eindproducten Hoewel de sprengen en beken dus zeer belangrijk waren voor de aandrijving van de watermolens, waren ze niet of nauwelijks bevaarbaar en dus volstrekt ongeschikt voor transportdoeleinden
De belangrijkste beek in het gebied was de Grift, die ontsprong bij Ugchelen, ten zuiden van Apeldoorn De Grift stroomde langs de oostelijke Veluwerand naar het noorden en mondde bij Hattem uit in de
Oude Cannenburger watermolen Vaassen.
